Historische wandeling
Schoonhoven is ontstaan in de tijd van de grote ontginning, toen het moerassige veengebied in het hart van Holland werd droog gemaakt. Op de plek waar het riviertje de Zevender uitmondt in de Lek ontstond een nederzetting en een edelman uit het huis van de Heren van de Lede bouwde daar een stenen huis. Dit kasteel dat helaas door brand is verwoest groeide in de 14e eeuw uit tot het belangrijkste hof in Holland. Het is ook in die tijd dat de eerste zilversmeden zich in Schoonhoven vestigden.
In de zeventiende eeuw werd Schoonhoven een vesting in de Oude Hollandse Waterlinie. Nog altijd zijn de sporen hiervan zichtbaar. Binnen de singels van deze vesting is het oude stratenpatroon uit de middeleeuwen bewaard gebleven. In het westelijk deel volgen de straten de ontginning van de polders. In het oostelijk deel heeft het veenriviertje de Zevender het stratenpatroon bepaald. Delen van de omwalling, de gracht en sommige bastions zijn nog duidelijk herkenbaar.
Hoewel er door grote stadsbranden in de middeleeuwen, oorlogshandelingen en moderniseringen het een en ander verloren is gegaan, is er toch ook nog veel bewaard gebleven. Zo is er het Stadskorenpakhuis gebouwd halverwege de 16e eeuw. Om graan in op te slaan, dat bij dreigende hongersnood aan de poorters van de stad werd uitgedeeld. Natuurlijk is er de parochiekerk uit de middeleeuwen, die ten tijde van de reformatie een protestantse kerk werd. Dit heeft in later tijden geleid tot de bouw van nog meer kerken, die toch zeker ook als monument gezien kunnen worden.
In de stad zijn ook nog vele statige woningen, waarvan soms de bouwgeschiedenis terug gaat tot in de middeleeuwen Aan sommige van deze monumentale woningen is een herinnering verbonden. Bijvoorbeeld het huis op Haven nummer 25, ooit woonde hier een lid van de regentenfamilie van Nooten. Toen de Pruisen in 1787 de terugkeer van de Stadhouder Willem V weer mogelijk maakten, logeerde hij hier op zijn reis van het Valkhof in Nijmegen naar den Haag. Of de wel haast aristocratische woning met fraaie stoep op nummer 19. Een huis nu gesierd met een gave gevel in Lodewijk XIV-stijl. Duiken we in de archieven, dan vinden we als eerste bewoner van het huis op deze Jacob van Oosterweyck. Deze Jacob was een edelman verwant aan de Heren van Schoonhoven.
De gidsen zullen u zeker vertellen over Marrigje Ariens beschuldiging van hekserij, gewurgd en vervolgens op de brandstapel verbrand. Of over de broodsmokkel uit het naburige Willige Langerak. En over het graf van de zeevaarder Olivier van Noort die als eerste Nederlander rond de wereld zeilde en over die andere zeevaarder van wie het graf zich ook bevindt in de Grote Kerk.
Natuurlijk wordt aandacht besteed aan het Stadhuis in het midden van het oude stadscentrum. In dit middeleeuwse gebouw met het sierlijke torentje zetelt nog steeds het voltallige stadsbestuur. In het torentje bevindt zich het grootste historische carillon van Europa. De klanken van dit carillon zullen u zeker begeleiden op uw wandeling door Schoonhoven.